விபாசனா தியானத்தின் அடிப்படை Vipassana, which translates to "seeing things as they really are," is one of India's most ancient meditation techniques.

 Idam pure cittamacari carikam

yenicchakam yatthakamam yathasukham

tadajjaham niggahessami yoniso

hatthippabhinnam viya ankusaggaho.

இந்தப் பாடல் பாலி மொழியில் அமைந்த Dhammapada இன் 326ஆவது ஸ்லோகம் ஆகும். இது ரோமன் எழுத்துருவில் (Romanized) கொடுக்கப்பட்டுள்ளது. இது மனதை அடக்குவதன் முக்கியத்துவத்தை யானை உவமையால் விளக்குகிறது. விபாசனா தியானத்துடன் நெருக்கமான தொடர்புடையது, ஏனெனில் மனதின் உணர்வுகளை அவதானித்து கட்டுப்படுத்துவதே அதன் சாரம்.பாலி ஸ்லோகம் (ரோமன் எழுத்துருவில்):Idaṃ pure cittaṃ acari cārikaṃ,
Yen icchakaṃ yattha kamaṃ yathā sukhaṃ.
Tadajja haṃ niggahessāmi yoṇiso,
Hatthippabhijjaṃ viya aṅkuśaggaho.||
தமிழ் எழுத்துருவில்:இதં புரே சித்தம் அசரி சாரிகம்,
யேன இச்சகம் யத்த கமம் யதா சுகஹம்.
ததஜ்ஜ ஹஂ நிக்கஹேஸ்ஸாமி யோனிசோ,
ஹத்திபபபிஜ்ஜஂ விய அங்குசக்கஹோ.||தமிழ் மொழிபெயர்ப்பு:இந்த மனம் முன்னர் சுதந்திரமாக சஞ்சாரம் செய்தது,
என்ன விரும்பினால் அப்படி, எங்கு விரும்பினால் அப்படி, எப்படி விரும்பினால் அப்படி இன்புற்றது.
ஆனால் இன்று நான் அதை யோனிசோ (ஆழமான விசாரணையுடன்) அடக்கி வைப்பேன்,
கீறல் முனை கொண்ட யானை அங்குஷ்டத்தின் (கோ) உரிமையாளரால் அடக்கப்படுவது போல.||விரிவான பொருள் விளக்கம்:

• முன்னர் மனம் (Idaṃ pure cittaṃ acari cārikaṃ): பழைய காலத்தில், மனம் தன்னிச்சையாக ஓடியது – "சாரிகம்" (சஞ்சாரம்) என்றால் சுதந்திரமான பயணம். இது காமம் (விருப்பம்), தோஷம் (வெறுப்பு) போன்ற உணர்ச்சிகளால் கட்டுப்படுத்தப்படாத நிலை.
• விருப்பப்படி செயல்பாடு (Yen icchakaṃ yattha kamaṃ yathā sukhaṃ): மனம் தனது விருப்பம், இடம், இன்பம் என்னும் மூன்று வகைகளிலும் தன்னிச்சையாக இயங்கியது. இது அநித்தியமான (அனிச்சா) உணர்வுகளின் பிடியைக் குறிக்கிறது.
• இப்போது அடக்கம் (Tadajja haṃ niggahessāmi yoṇiso): "யோனிசோ" என்றால் ஆழமான, ஞானமான கவனம் (yoṇiso manasikāra). தியானம் மூலம் மனதை கட்டுப்படுத்த வேண்டும் – "நிக்கஹேஸ்ஸாமி" என்றால் அடக்குவேன்.
• யானை உவமை (Hatthippabhijjaṃ viya aṅkuśaggaho): கொந்தளிப்பான யானையை (உணர்ச்சிகளின் கோபம் – "பபிஜ்ஜஂ" என்றால் கீறல் முனை கொண்டது) அங்குஷ்டத்தின் (அங்குசம் – கோ) உரிமையாளர் அடக்குவது போல. இது விழிப்புணர்வு (சதி) மூலம் மனதை அமைதிப்படுத்தும் செயல்முறையை சித்தரிக்கிறது.

இந்த ஸ்லோகம் விபாசனா தியானத்தின் அடிப்படை: உடல் உணர்வுகளை (சஞ்சாரங்கள்) அவதானித்து, அவற்றின் அநித்தியத்தை உணர்ந்து, சமநிலையை (உபேகா) அடைவது.சூழல் மற்றும் கதை:இது சாமனேர சானு (Sāmaṇera Sānu) என்ற சிறுவனின் கதையுடன் இணைக்கப்பட்டுள்ளது. அவன் தியானத்தில் திளைத்தபோது, புத்தர் இந்த ஸ்லோகத்தைப் பாடினார். Dhammapada  25ஆவது அத்தியாயமான யானை அத்தியாயதில் இது வருகிறது, மனதை யானைக்கு ஒப்பிடுகிறது – கட்டுப்படுத்தப்படாதால் ஆபத்தானது, அடக்கப்பட்டால் பெரும்பண்புடையது.